Yamal
2015-2016

Ненэй нянэцяӈэ Я мал’ няна невхад иленя ненэця» пыхыдодо’ нюмдеби». Тикы хавна 2015-2016 похона хойхана этнографической экспедиция ӈэӈгу. Нюмда  «Ненэй ненэця″». Проектхана манзарана», тюку сайтм’ манэсарманда хибя» ӈоб’ по’ ёльцянд тыбэрци’ мяд терӈэ ханта». Арктика’ тер» илам’ мюданда манэтадо’.

 

Иле’’мя’ ялэ’ падар’’

Пилё᾽᾽, тудако᾽᾽, хавондир᾽᾽: таӈы серони᾽᾽ тамна тяха вадеяни᾽

Неняӈг᾽᾽ иры᾽ 15 яляна 30 ӈэсына᾽᾽ ян᾽ палӈаваць᾽᾽. Ненадумдмида᾽᾽ ти᾽᾽: N 70º10'21,0'' E 068º09'27,8''. Нензавна мэвэва᾽᾽ 4,5 км. Тикы мюхуня Бованенково-Ухта᾽ газопровод᾽ нимня хаяваць᾽᾽. Тикы газопровод я᾽ ӈылна ӈа, тю᾽᾽уд маниеб лумбад малёмяраха.

Бованенково-Ухта᾽ газопровод᾽ таркаха᾽:

16.07

Газопровод᾽ хэвхана ӈуво᾽ поӈгана хаёвы карьер таня, ненадумдмида᾽᾽ N 70º11'16,9'', E 068º13'17,1''.

Едэй ӈэсына᾽᾽ я Ленгазспецстройм᾽ нюбета манзарани᾽᾽ харад᾽ хэвхана ӈа (Ленгазхад, ӈани нюмдя «нулевой километр», Бованенково-Ухта᾽ газопровод миӈа). Тюкона мюсерта ненеця᾽᾽ Ленгазхана няньдамдо᾽, ӈани ӈаврадамдо᾽ тэмдаби᾽᾽. Харадм᾽ лэтпада вадана тюку та хойхад неней ненэця᾽᾽ ю᾽᾽ ёӈорэй турмы᾽᾽, турта ненэцие᾽ падарт᾽ (журналан᾽) падыбидо᾽. Мани᾽᾽ ихинани᾽᾽ вахтахана манзарана᾽᾽ хойхана иленя ненэцие᾽ ня᾽᾽амна ӈамгэхэртм᾽ ехэра᾽᾽, тарем сырап журналхана ӈобкарт савовна падвы еркар᾽᾽ юӈгу (ибӈод еркарахав᾽᾽ сабе ӈока вуни ӈа᾽᾽).

Маня᾽᾽ ӈэсыхыдана тикы хардан᾽ снегоходхана, ӈэдалё ханӈаць᾽᾽. Маня᾽᾽ ӈани таня яда нэкалӈаваць᾽᾽. Неняӈг᾽᾽ помна ядва нензел вуни ӈа. Ӈавэдана хардан᾽ тэввана᾽᾽ сер сидна᾽᾽ Ярослав Худи᾽ сава ня, Александра᾽ яндер (Татарстанхад товы) Марс сидна᾽᾽ ядабтась. Тикы ненэць ӈани няхата манэкава нэнэй ненэцие᾽ ила᾽ няю᾽ ӈа. Пыда сидна᾽᾽ кофехена, булочкахана ӈавлаванда е᾽᾽эмня савари вадарихина хумбива᾽᾽. 

Ленгазспецстрой᾽ ненадумдама᾽᾽N 70º14'41,8'' E 068º09'29,4''.

Неняӈг᾽᾽ ирыхына хаер᾽᾽ нувода етри таняць᾽᾽. Паддена ты᾽᾽ мято᾽ хэврихина сюраць᾽᾽, ӈопой яхана пон нусеты᾽᾽. Ты᾽᾽ паддева᾽ ёльцеӈгана хасава᾽᾽ малӈэ ты᾽ тяхана мэсеты᾽᾽. Тарем нувандо᾽ сер суюдо᾽ хавомбасеты᾽᾽. Хусувэй мядндер харто᾽ тыто᾽ ненадумдама᾽᾽ таня᾽᾽. Тикы хавондир᾽᾽ таддикахад яхала᾽᾽ма᾽᾽. Ты᾽᾽ тяхана мэна суюмда манэпата нямыбида, тикы᾽ пуд хавомбида. Ханяӈэхэв научной манзаяхана саами᾽᾽ (ӈано᾽ хан᾽᾽) тыдо᾽ савовна хавомбавандо᾽ ня᾽᾽амна толабининзь᾽.  Теда манэць Ямал᾽ тер᾽᾽ тикы няхатато᾽ хаюртадо᾽ юӈгу᾽᾽. Харта тыта хам᾽ хусувэдо᾽ теневада, тикы хавна ненэцие᾽ хавондир᾽᾽ падарт᾽ падыбада᾽᾽. Хавондирсипой ӈэрё᾽ няна ӈамзам᾽ ӈыда ни пират. Тасий маниенида᾽᾽ ӈэсына᾽᾽ тер᾽᾽ хавондир᾽᾽.

Костя Сэротэтто᾽ ха:

IMG 3156

Ӈэсына᾽᾽ тер᾽᾽ ха᾽᾽:

07

Ӈарханда нялемяхаданда тым᾽ яхала᾽᾽мана сидя хэвхаданда ненадумда пирты. Ненэць хавондирта сита пэртя нюдя хасава нюхунда хаврамбида. Маня᾽᾽ Костява᾽᾽ тарем нисянда хам᾽ мэӈа, ӈарка хасава нида харто᾽ хаводо᾽ нисяндо᾽ хам᾽ ненсэймдахая сертавыдо᾽.

Тына᾽᾽ ӈархандо᾽ няле᾽᾽, тадри панэдава᾽᾽, мальцядва᾽᾽ хадаба пяӈгува᾽᾽.  Тыбэрти᾽᾽ вадана нара ты᾽᾽ мал ӈоб толас᾽᾽, та пинкабты᾽᾽, нэлорта᾽᾽. Тедав нялемяхадандо᾽ ненэй тарто᾽ сермам᾽ ханзерць пирты.

Хасавако ӈаябарӈа:

IMG 3372

Неняӈг᾽᾽ иры᾽ 21 яляна 31 ӈэсына᾽᾽ ян᾽ палӈаваць᾽᾽. Ненадумдмида᾽᾽ ти᾽᾽: N 70º11'19,3'' E 068º04'09,1''. Нензавна мэвэва᾽᾽ 3,8 км. Тюку яхана ӈэсыхыдана Мянгча тэраӈгурӈась. Мани᾽ ва᾽᾽авни᾽ няю Хасавако тось.

Ӈэсына᾽᾽ тер᾽᾽ вадавна тюку по неняӈг᾽᾽ ӈани похо᾽ манэць тянёсь. Мани᾽ нянавани ёльце ӈока толхаць᾽᾽. Неняӈг᾽᾽ хавна ниберё᾽᾽, пилё᾽᾽ ӈадимяць᾽᾽. Пилё᾽᾽ иры᾽ неняӈг᾽᾽ иры᾽ пуданахад пэӈга.

Пилё᾽᾽ сидя тэнзадо᾽: ненэй пилё, сяну᾽ пилё. Ненэй пилё᾽᾽ (ты᾽ пилё᾽᾽) ты᾽ тар᾽ ниня нюду хамдамби᾽᾽. Тарем хаевыдо᾽ сибяӈэ ханӈа᾽᾽. Сибясавэй тым᾽ маханда᾽ нимня нямзьлеб лоӈгсавэйӈэ со᾽᾽. Нара᾽ няна, ты᾽᾽ ниць ирыхыд, хоба᾽ пиняю ӈадиберӈа᾽᾽. Тикад пилёӈэ ханӈа᾽᾽. XXвек᾽ нерденяд ненэй ненеця᾽᾽ тыдо᾽ пилё᾽ пардонхана пэраць пяйдонзь᾽᾽. Хурка ӈэбта ӈод  малӈэ яӈгава серта юӈгунив. Яӈгавдавэй хаёвы ты᾽᾽сибят ᾽᾽ хась пиртадо᾽. Сибясавэй ты᾽ хоба᾽᾽ нюдяко сисавэй᾽᾽, тиканда᾽ нид еяӈэ сертаб подаӈга᾽᾽. Тянюмдемба пилё᾽᾽ хадерпада᾽᾽. Сэр хоба ты᾽᾽ хэван᾽ лехэбтамбада, тикан᾽ ӈамдорта᾽᾽ пилё᾽᾽ пяхана хутдамбада᾽᾽. Пилё᾽᾽ тарем хадабавам᾽ ӈацекы᾽᾽ ёльце харвобтадо᾽. Яляна мале сян ёӈорэй хобдо᾽ нюдерць ты᾽᾽ няна ханцеты᾽᾽.

Сяну᾽ пилё᾽᾽ ненэй пилёт тамна пинкабты᾽᾽. Нюдо ты᾽ пыя᾽ сивня ӈэдабтамбидо᾽. Тикыдо᾽ ты᾽ сё᾽ мю хаморӈа᾽᾽, таняна иле᾽᾽. Яӈгавдавэй ӈэбта сяну᾽ пилё᾽᾽ нюхуд ты хась пиртада. Ӈахат (тедаӈо тарця сер᾽᾽ ӈани таняраха᾽᾽) сяну᾽ пилё᾽᾽ ню᾽᾽ хаврамба ты᾽ пыя᾽ сивня, ня᾽ сивня сярхана вабтпавыдо᾽.

Сата епдяхана хойхана пур᾽᾽ сертаби᾽᾽. Ӈоб неняӈг᾽᾽ яляна маня᾽᾽ сидя пурм᾽ пятабиваць᾽᾽.

Пурдо᾽ сертабива᾽᾽:

IMG 3401

Ярославха᾽ Майяха᾽ ӈавка неняӈгахат ервхаюта᾽ мят тюӈга:

IMG 3261

Не᾽᾽ надорӈа᾽᾽, сэдора пэяд᾽᾽. Александра ӈоб тарем нерденя хобамда наӈась.

Аля хобамда пидерцьӈгана (мэятабцьӈгана) мэядамбида:

IMG 3090

Ёльцендо᾽ таль ты᾽᾽ мэнена тудако᾽᾽ ӈадиберць пэяд᾽᾽. Ӈока ӈэда яхананда тудакута ты᾽᾽ хад сэвдарев пыдабтаӈга᾽᾽. Ханяӈы малкурта᾽᾽ пи᾽ ёльцеӈгана ханодо᾽ подерпа пя᾽᾽. Луци᾽ харвобтана ӈавар᾽᾽ - тудако᾽᾽ -  хойхана нидо᾽ ӈорас᾽᾽. Ненэй ненэцяӈгана тикы ты᾽᾽ ӈавар᾽᾽. Мани теневанани᾽ тудако᾽ тэнзхат сыроежка᾽᾽, подберезовик᾽᾽ сэван᾽ хаморӈаць᾽᾽. 

Неняӈг᾽᾽ иры᾽ 27 яляна 32 ӈэсына ян᾽ палӈаваць᾽᾽. Ненадумдмида᾽᾽ ти᾽᾽: N 70º10'42,7'' E 067º56'46,1''. Нензавна мэвэва᾽᾽ 4,8 км.

Тюку яхадана запад᾽ няри мюсеваць᾽᾽. Тэраӈгуромахадана᾽᾽ Юмбыды яха᾽ няю мюсе пэӈгуна᾽᾽. Морды яхам᾽ хаврахая, Альбина᾽ мядндер᾽᾽ ӈамдулаван᾽ пяӈгува᾽᾽.

Пилё᾽᾽ иры᾽ пудана – вэба᾽᾽ иры᾽ нерденя᾽ пиркана серони᾽ сертаванзь лакри Салехардан᾽ тутани᾽. Та᾽ ёльцеӈгана ӈокамбой тадта᾽᾽мадамда, видеодамда манэлабта пиртаниНина᾽᾽ эфирхана манэтынама᾽᾽.

Комментировать Читать полностью

2015 по᾽неняӈг᾽᾽ иры: тамдая ӈэсовы мя, мор᾽᾽ маламбава, хэбидя я

Сава някуцини᾽᾽, ӈани᾽ торовов! Тидари тари ӈамгэ᾽ мян тадта᾽᾽ма᾽᾽ ня᾽᾽анда манэманзь ӈэдабтамбини᾽. Ӈокамбовна вэба᾽ иры᾽ нерняна  Салехардахана мэвани᾽ сер ӈэдабтаванзь пэрӈани᾽.

Неняӈг᾽᾽иры᾽ 11 яляна 29 ӈэсына᾽᾽ян палӈаваць᾽᾽. Ненадумдмида᾽᾽ ти᾽᾽: N 70º09'26,8'' E 068º16'45,2''. Нензавна мэвэва᾽᾽ 5 км. Нид ямдана няна᾽᾽ Владимир Худи᾽ мя ӈэсысь. Таремгав тахалада тыда ӈана няна᾽᾽ ӈомыць᾽᾽. Хахаяда похона тикы ненэць тыда вули тянюмы᾽᾽. Тикы᾽нид мято᾽ӈопой яхана понкая палёвы. Мюхуня ӈани ненэциедо᾽ яда тэворӈа᾽᾽. Владимир᾽ хасава ню Алеша снегоходм᾽ мэць мюсе.

Маня᾽᾽ тет мяма᾽᾽:

IMG 3148

29 ӈэсына᾽᾽ яхад 2 км᾽ пират Ялепя суты’ хэбидя я ӈа. Тикы ненадумдавдавэй ям᾽ манэманзь Александр Сергей Худи᾽ ня ханӈаханзь. Ӈахат манэмы хэбидя ёни᾽ тотрев Ялепя суты᾽ хэбидя яхана ӈобт ӈонавы нямд᾽᾽ ӈа᾽᾽, хэвхананда хан᾽ тахарома᾽᾽ таня᾽᾽. Ханзер᾽᾽ хэбядя яӈэ хэвамда няни᾽ хибярт нидась вадес. Хахаяда яляна тикан᾽ тэвормы ненэця яӈгода толха. 

Ялепя суты᾽ хэбидя я:

IMG 3126

(нажмите "Читать полностью")

 

Комментировать Читать полностью

Тынзям’ паӈгалпава

Сянхав таӈы манзаи’ ня’’амна мале лаханакурӈаваць’’ (тикы надорма, хан, тюр’ мимбава). Теда Костя’ мяӈг Мянгча тёняӈы Ярик тотрев тынзям’ паӈгалпа ӈамды. Александра тарця серм видеон серта тасладась. Тасий видеороликхана ханзер тынзям сертабавам манэтада’’

Подготовка сырья для тынзяна

Тарта савовна хамва е’’эмня хоба нялиртембада, тикы пуд ябтакаковна (1 см пирувна) ерпада. Ӈопой тынзян 80 тибя пир тара.

 

Вэлчой тынзяса’’тыравандое’’эмнятерсядахантяха нэкалпада. Маня’’хобава ӈопойяля тыранась. Тырамахадандо тикы са сомбовна салмрамбада’’, сертавы видеона Мянгча тынзянда са’’ тари еръядась, салмрайдась.  Тикы пуд тет савна паӈгалманда, сармикадаванда. Паӈгалмы тынзя мир’’ 15 ёнарӈэ харва (ханяӈэхэна ёльце савовна сертавы, пирдыраць мэта тынзя 20 ёнар мянм мирета).

Мянгча тынзям паӈгалпи:

IMG 2837

Аляха Мянгчаха тынзя са’’ ерпихи:

(нажмите "Читать полностью")

Комментировать Читать полностью

Таӈы илма’’: неняӈг’’, «янямд’ хабця»

Итя ӈабтеня, Бованенково ня’’амна ӈэдалёромахадани мюсерта няхани’’ саво иры 25 яляна тэвыни. Мани яӈгодахани пыдо 2 яӈорэй ямдавыд’’. Тюку мядона’’ ӈэсь 24 ӈэсына я. Ненадумдмида’’N 70º02'09,0'' E 068º36'11,0''. Сидя мюхуна нензавна мэвы 9,5 км пир.

Неняӈг ирым ниданда манэӈами. Неняӈг’’ пэрця ты’’ ӈопой мандалӈэ хэхэя мято хэвхана сюра’’. Малкуртава’’ ӈопой ненэць, тыда яда пэръяда. 

 

Неняӈг ирыхына паддена тына’’:

IMG 2774

IMG 2778

(нажмите "Читать полностью")

Комментировать Читать полностью

Неняӈг᾽᾽ иры: мядонди᾽᾽, неняӈг᾽᾽, ӈавар᾽᾽ ня᾽᾽амна

Нерде няна толаӈгода няхана᾽᾽ та᾽ ёльцеӈгана хойхы ила хамзкабтавам᾽ манэлабтаван харвани᾽. Тасий тадта᾽᾽мана маниенара᾽᾽ 27 ӈэсына᾽ я.:

IMG 2888

Ӈэсына᾽ я ненадумдама᾽᾽ ти᾽᾽ N 70º06'45,9'' E 068º27'17,5'' . Мядыхы яхадана нензавна мэвэва᾽᾽ 3,1 км пир.

Яранзя᾽ ӈамдэд᾽᾽:

IMG 2890 

Тарензя᾽ поӈгана нуна мюд᾽᾽:

(нажмите "Читать полностью")

Комментировать Читать полностью

Итя ӈабтеня’ няю хансо’’мини’ пудана’’: саво’ ирыхы’ иле’’мя’’ - 8 пеляда

Едэй юн сертабавани Итя ӈабтеня няю хансо’’мини пудана’’ вадетани’.

Сеней вадемэхэнани Марра саля тер ня’’амна паднанинзь. Мале пон тикана мэмахадани тамна тяха минзь тарась. Тикад саво иры 22 яляна хэванданинзь. Тарем мэнани нумда вомась. Ӈаркая мерця салаби ӈани ӈобт малава нид ямд хэва толхаӈэ нись хань, тиканда салаба’’ сидни няма’’. Тикы сер ня’’амна сянпой ӈарка яхана мэна сидна маниена няхани’’ вахалъяни.

Сидна’’ нямбавы салаба’’:

IMG 2685

Александра Итя ӈабтеня вархана мэ:

IMG 2621 001

Итя ӈабтеня Марра саля хэвхана ӈэда варда:

(нажмите "Читать полностью)"

Комментировать Читать полностью

Я’ малхана ӈэда Марра саля: саво’ ирыхы’ иле’’мя’’ - 7 пеляда

Саво иры 21 яля хубтыхы 5 часхана Марра саляна ӈэда тет мяк тэвынаць’’. Тю’’мява’’ мяма’’ Хадко Худи мя. Марра саляна тикы ненэць няхатато ӈарктадо.Пуптаха Ханутаха няна тикы ӈысы нябимдей мятанди толы. Пыди тюкона вадевэхэ. Нись хонаркохоя’’ мяд тер’’ сидна’’ ӈавла’’, имбытодона’’ тырабтэйдо, сидна хонабта’’.

Хадко мя ненадумдама’’ N 69º44'46,0'' E 066º50'00,9''

Теда манэць Марра саляна ӈэда тодо хой ниня, мадаха поёнзь ӈэда 4мбой мя. Ӈавнанда тикана военной часть ӈэвы. СССР тодо яӈэ хэмяд ӈысыхы ямг поӈгана, иба няю 3,5 км пират  «Маррасалям» нюбета метеорологической станция ӈа.

Марра саля:

IMG 2669

Хадко мя:

IMG 2714

Марра саляна илена 26 ненец’’ Панаевск терӈэ толы’’. Мани ихинани тикы ненэця’’ мэсь ясяда толаха’’, пыдо ня’’амнандо хибяхарт ӈамгэхэртм ехэра. Тюкона иленя’’ хардахана мято юӈгу, хаморманзь похона ӈопой ёӈорэй ханӈа’’ (ӈацекыдо Панаевскахана ӈэда школа-интернатхана падна’’). Ханяӈэхэна няндо ӈацекы хосаява, тэврамбада, Госдума ненэцие, президентм тэраваба ёльцеӈгана тиртя ӈано ӈамдорӈа.

(нажмите "Читать полностью")

 

Комментировать Читать полностью

2015 по᾽ саво᾽ ирыхы᾽ иле᾽᾽мя᾽᾽: 6-й пеляда – Итя ӈабтеня᾽ няю хансо᾽᾽мава᾽᾽

Саво᾽ иры᾽ 19 яляна маня᾽᾽ Бованенковона ӈэда гидролог᾽ базахана мэваць᾽᾽, ненадумдмида тарця᾽᾽ N 70º22'12,1'' E 068º26'08,6''. Тикад ӈанона Ямал᾽ западной хэвхана ӈэда Марра салян᾽ халедани᾽ мяк хаяваць᾽᾽. Тикан᾽ тэввана᾽ е᾽᾽эмня нерде Морды᾽ яха няван᾽ тэвына᾽᾽, тикы᾽ пуд Карской (Итя ӈабтеня) ямт᾽ пакалъяна᾽᾽, таняюд ибанда᾽ няю нэкалӈава᾽᾽. Нерде нулта᾽᾽мава᾽᾽ Морды᾽ яха᾽ ӈоб таркана ӈэда Пуптаха᾽ Ханутаха᾽ мя. Пыди᾽ небяюти-нисяюти᾽ ня илеӈаха᾽. Гидролог᾽᾽ базахад пыди᾽ мяти᾽ ёльцянд нензавна мэвэва᾽᾽ 35 км, хараляӈг Морды᾽ яха᾽ мюмня тикы мэвэва᾽᾽ 60 км товорӈа. Ӈыльнямна тикы яха ӈарковна латворӈа: вэрковавнана᾽᾽ латдада 70 м пир, тюкона 300 м.

Александра ӈано᾽ мюня ӈамды, пуняна мэна Пупта:

IMG 2426

Пупта. Хасава няха᾽ манзаиди᾽ помнанди᾽ таславы᾽᾽, мимана᾽ ямбан ӈаркаюм ӈаном᾽ мэтанда сяхарт ниминзь᾽ манэс᾽.

IMG 2428

Ханута торамда ня᾽᾽амби:

(нажмите "Читать полностью")

Комментировать Читать полностью

2015 по᾽ саво᾽ ирыхы᾽ иле᾽᾽мя᾽᾽: 5-й пеляда - Бованенково᾽ харад

Морды᾽ яхам᾽ хаврахая хансо᾽᾽мини ня᾽᾽амна паднаӈгуни᾽

Тикы ӈэдалёр᾽᾽мами᾽ Ямальской район ня᾽᾽ана ӈэда тулырто᾽ тянё Ӈэрм᾽ тер ненэцие᾽ «Ямалм᾽» нюбета общественной мандалабцо᾽ (движение᾽) сертадась. Тикы движение᾽ ненэцяӈг᾽᾽ савари вадари᾽᾽ вадеӈани᾽. Мале сян ям᾽ манэць тасланинзь᾽᾽, тикы ям᾽ манэсарти᾽ Бованенково᾽ харад, Парнэ᾽ саля᾽ хэбидя я, Морды᾽ яха᾽ няв, халядана ненэцие᾽ харад Морра᾽ сале. Тикы ё таремгав мани᾽ хавнани᾽ ученой мале манэсармыдо᾽. Тикы᾽ хавна ханзер хойхы ненэця᾽᾽ вахтовик᾽ ня тикана илевамдо᾽ ӈани тасламбвэдонзь᾽᾽. Ям᾽ теневанаӈэ нянани᾽ ядермэхэ᾽ сидя илхы халядана ненэй ненэцяӈг᾽  Пупта няби Ханута. Пыди᾽ маня᾽᾽ Альбинана᾽᾽ хасава няха᾽, Морра᾽ саляна соявэхэ᾽, иланди᾽ ямбан яхананди᾽ ӈэда хуркари серо᾽ ёльце савовнв теневыди᾽, тасламбиди᾽.

Нерде᾽ няна таняӈы ё манэманзь неняӈг᾽ иры᾽ нерденяна хэвандянинзь᾽. Ям᾽ теневанаюни᾽ ненэцие᾽ лахарёхот («хойхы почтавна») Морды᾽ яхам᾽ мадавахадана намдвэхэнзь᾽. Сянпой вэркулван ӈанохона тоӈаханзь᾽. Пыди ᾽вадахананди᾽ тидари сабе пэрцянди᾽ яӈгован ӈэдалёрць хэсь тара.

Костяха᾽ Альбинаха᾽ сидни᾽ вадасипой ӈэдараӈаханзь᾽, Александра᾽ вадарта хано᾽ мюдти᾽ тахамана тярць таслайдинзь᾽. Ти, тарем саво᾽ иры᾽ 16 яляна нини᾽ ямданаван, ӈамгэрини᾽ малахая, юхунами᾽ пэӈгая едэй ё манэманзь пями᾽. Хардахад хуркари ӈамгэри᾽᾽ тэмдаванзь табадаць᾽᾽: нянё, конфета᾽᾽, свежей овощь᾽᾽.

Етри тэхэна ӈэдалёмад тедав тамна нензэй ӈамгэна миӈани᾽. Ям᾽ теневанаюни᾽ сидни᾽ хосая мерета ӈанона тоӈаханзь᾽. Вэркулвахад Бованенково᾽ ёльцянд ӈанона нензавна мэвэва᾽᾽ 40 км пир. Морды᾽ яха᾽ мюмня мэвандава᾽᾽ 150 км. Хубта᾽ няна ӈарковна мерцьмясь, иканя хамбанда ӈарма нид тадта᾽᾽ма серта нинизь тов᾽. Пуня мимани᾽ ёльцаӈгана камерани᾽ нэкалтынима᾽. Тад манэць Морды᾽ яха латакая хараляӈг яха ӈэвы.

Нерде нулта᾽᾽мава᾽᾽ Нерута. Тикы Морды᾽ яха маханяӈэюм тарка᾽ Нерута яха᾽ нявхана ӈэда тахабэй пэндъя («Восьмерка» яха᾽ хэвхана ӈэвана᾽ мальӈгана мякдана᾽᾽ ӈыхыяхад маниеваць᾽᾽). Ненадумдмида᾽᾽ тарця᾽᾽ N  69º51'32,7'' E 068º52'43,2''. Тедав тикы пэндъя нянда сыръита юӈгу. Тикана юседана ӈобкад пурцавэй еси᾽ лоӈг. Пинкабтада кино᾽᾽ тикана сертабава сер ӈа.

IMG 2341

IMG 2347

IMG 2350

Пэндъяӈэ 1990-й по᾽ пиркана сертавы, нэмаданда сидямбой по манзаравысь. Хойхана мэна᾽᾽ тикад ӈаврадамдо᾽ тэмдабавыць᾽᾽, нямдо᾽, халэ, ӈамзи мипвыць᾽᾽. Хахаяда мякад мэна ненэць вадана тикы пэндъям᾽ иле хардато᾽ вэва ӈэва᾽ нид пакалмэдо᾽.

Александра, Пупта, Ханута:

(нажмите "Читать полностью")

 

Комментировать Читать полностью

2015 по᾽ саво᾽ ирыхы᾽ иле᾽᾽мя᾽᾽: тетюмдей пеляда - Морды᾽ яхам᾽ вэрамбава

Саво᾽ иры᾽ 14 яляна 21 ӈэсына᾽᾽ ян᾽ палӈаваць᾽᾽. Ненадумдмида тарця᾽᾽ N  69º57'02,5'' E 068º52'08,9''. Нензавна мэвэва᾽᾽ 6,5 км.

IMG 2159

Саво᾽ иры᾽ пэмад Хасавако харта ӈэдалы:

IMG 2254

Ярикха᾽ Майяха᾽ хасава᾽ ню Сергей 13 пода. Пыда етри мюдм᾽ вадарцеты. Теда ямданавана харта ӈэдалёван харбилы. Хананда сиӈэ хэхэданарка тэри᾽᾽ подерӈа. Хэхэдана ты тикы савовна пахалавдавэй, вэбты ты.

IMG 2264

Аля᾽ мюд:

(нажмите "Читать далее")

Комментировать Читать полностью

2015 по᾽ саво᾽ ирыхы᾽ иле᾽᾽мя᾽᾽: няхаромдей пеляда

2015 по᾽ саво᾽ иры᾽ 9 яля᾽ хубтахана сюдбя сарёӈэ лададась. Тикы яля ямдана ӈэвадайваць᾽᾽. Ӈацекы᾽᾽ планшетхана мультфилм᾽᾽ мание᾽᾽.

IMG 2109

Тюку яля мани᾽ нерденя ёӈорэй няхар᾽᾽ мяд᾽ ты᾽᾽ манэяни᾽. Нянда᾽᾽ тензебтембими᾽, сеня хабтона᾽᾽ нимы яхадейхат ныкалъянаць᾽᾽. Мал ӈокхандо᾽ ты᾽ саилаха ни ӈа᾽᾽ – 1300 пир. Ёрколава᾽ нерня ты᾽᾽ ванамдамбада᾽᾽. Хасевна᾽᾽ тынзяӈодо᾽ мертя᾽ ӈабт᾽ ни моёкула᾽᾽, ярколаванзь хамеку᾽᾽. Тадта᾽᾽мана маниенара᾽᾽ Мянгча, нянда сырта нюдяко Игорек.

IMG 2105

Ӈэсына᾽᾽ ты᾽᾽, суляко᾽᾽

 

Комментировать Читать полностью

2015 по᾽ саво᾽ ирыхы᾽ иле᾽᾽мя᾽᾽: нябимдей пеляда

Саво᾽ ирыхына ханзер иле᾽᾽мява᾽᾽ тамна тяха вадеӈами᾽. Иры᾽ 7 яляна Костя Худи тым᾽ хадась (хадабада ты ненэй ненецяӈгана вэянда е᾽᾽эмня сохомдамбада). Тым᾽ хадабада ӈысында тер᾽᾽ мал ӈаябарманзь хамбанда тара. Хасевна ӈаябармандо᾽ пуд сярмбята пэсьтыд᾽᾽, тикы сярмбя᾽᾽ (сигара) мани᾽ тэвравыни᾽. Александра не нита (тохоламбада ӈацекыта᾽ небя᾽᾽) ня тохолколва ня᾽᾽амна лахарём᾽ мэӈась.

Ярик сярмбям᾽ мэӈа:

IMG 2074

Ӈани ӈопой сярмби харвобтана тикы Костя. Тасий тадта᾽᾽мана пыда Финляндияхана сертавы тынзям᾽ нямби (лассо, хадес тынзя). Тикы капронхад сертавы, хадесахана палӈвы иня, тыбэртя᾽᾽ тарця иням᾽ сармикадамбидо᾽, та᾽ ёльцьӈгна ненэй тынзя᾽ е᾽᾽йӈэ ёльце сава.

IMG 2078

«Ӈарме», ««ири»», «седако» – Савали Подович Худи:

 

IMG 2084

Не ӈаябарӈа᾽᾽:

IMG 2086

Пэвсюмя᾽ няна Александр Нярма᾽ седа᾽ хэбидя ян᾽ ханӈась. Тикы хэбидя я сотэ᾽ ниня ӈа, хэвхананда маяк паллы. Нини᾽᾽ вадана тикы хибяхартандо᾽ хэбидя я ни ӈа. Ӈавнанда тикы яхана ӈоб ненэць мюсермы. Ӈобӈгуна тыда ёльце ӈокавна хавы᾽᾽, пыда тикы сотэн᾽ ханм᾽ хадавы.

Нярма᾽ седа ненадумдама᾽᾽: N  69º51'52,6'' E 069º07'36,6'

IMG 2092

IMG 2093

Саво᾽ иры᾽ 8 яляна 19 ӈэсына᾽᾽ ян᾽ палӈаваць᾽᾽. Ненадумдмида тарця᾽᾽ N  69º51'52,6'' E 069º07'36,6'. нензавна мэвэва 4.8 км.

Нумда вули иба. Ӈадьбяна ӈани пэвсюмя᾽ няна, ханяӈэхэна пи ямдаӈгава᾽᾽. Тикы яля 22.00 час᾽ пиркана манзахалйваць᾽᾽. Мядона᾽᾽ палсомахадана 3.00 час᾽ пиркана юсебтайнаць᾽

Мяма᾽᾽ хаврамбдахана Костя емяхаданда хуны:

IMG 2013

Игорёк няби Аркаша Худи Костяха᾽ Пуйнехэ᾽ нюху᾽, мюсева᾽ ёльцьӈгана неӈган᾽ мюня тибихи᾽:

IMG 2033

Пуда Аля᾽ мюд миӈа:

IMG 2048

Ябто᾽᾽ тирць ӈэвадаяд᾽᾽, маӈгтыӈэ хая᾽᾽. Ӈарка ненэця᾽᾽ вадана енерць ӈэвада тара. Тикы хивы. Ханяӈы илхы ненецяӈгав᾽᾽ енерма᾽ иликам᾽ тари ӈэвадалаван тари нидо᾽ харва᾽᾽. Тольна᾽ ниня мале ябто᾽, хоркы᾽ сарню᾽᾽ ӈадибилыд᾽᾽. Тикына᾽᾽ пиримбина᾽᾽, ханяӈэхэна яичницам᾽ сертабива᾽᾽. Хурка ӈэбта ӈо мяна᾽ тер᾽᾽ пидя᾽ мюня сидясян сарнюм᾽ хаеба таравам᾽ мал теневадо᾽.

Комментировать Читать полностью

2015 по᾽ саво᾽ ирыхы᾽ иле᾽᾽мя᾽᾽: нюртей пеляда

Ти, луца᾽ падаркана таӈэ хая! Хаер᾽ яляна ӈацекыни᾽ пихиня тохоламбин᾽:

06

Ядембада ялява᾽᾽ пон нись мий᾽᾽. Саво᾽ иры᾽ 2 яляна, хонедахана хамтарэй сарё ӈэвысь. Хонедахана мяма᾽᾽ ӈэвана᾽ нид хаця хань, Альбина няби Костя  мяти᾽ сянпой санахая ядамдадинзь᾽, хурадинць᾽.

2015 по᾽ саво᾽ иры᾽ 4 яляна  маня᾽᾽ 17 ӈэсына ян᾽ тэвына᾽᾽. Яна᾽ ненадумдама᾽᾽  тарця᾽᾽ N69°48`49,2``E 069°12°59,0``.Мюва᾽᾽ -4,6км. Тюку ямдававахана тына᾽᾽ хубтахана тоць᾽᾽, ненэй ялянанда ямдана пэйнаць᾽᾽. Тикы мядэхэнана 3 ханм᾽ хаева᾽᾽. Сябум᾽ хаеваць᾽᾽. Тикы ханм᾽  сямэй ханӈэ нюмдебидо᾽. Сябу мюня лата᾽᾽,  хунер᾽᾽ , не᾽ хуты᾽᾽ (тобар᾽᾽), пады, хусувэй сямэй ӈамгэри᾽᾽ тикана ӈа᾽᾽. Ханяӈэхэна тикы хан᾽ мюня кор᾽᾽, сяй᾽ ед᾽᾽, сиетана᾽᾽ ӈэсеты᾽᾽. Тикы ӈамгэри᾽᾽ малӈэ есяд сертавы᾽᾽, сямэйӈэ ни ханй᾽᾽. (Тюку илаӈгана нехэна генератор᾽ кабель танпа сер ниӈа. Ханяӈы не᾽᾽ пенопластм᾽ еся᾽ тотрев  сямэйӈэ хантаӈэ нидо᾽ толабю᾽᾽).

Ненэй ненэцяӈгана сямэй саць тоянана ӈамгэ (ненэйвавна ирытор᾽᾽ма᾽ ельцгана).

Не᾽᾽, пирибтя᾽᾽ ӈамгэри танпабто᾽ ни тара. (иня᾽᾽, тюр᾽᾽, ӈацекы᾽, хасава᾽ ембдяр᾽᾽); си᾽᾽и᾽ нимна ханаць, мяд᾽ сюртемба мэта ни ӈа.  Ӈацекы᾽᾽ сябу᾽ ӈылмана сянакурць ӈэдарамбада ни ӈа᾽᾽. Тикы хан᾽ со᾽ нимня не᾽᾽ танторпто᾽ сер᾽᾽ ни ӈа. 

Ӈэрей᾽ ельцянд хаевы сябу:

08

Нара выӈгана иленя ненэця᾽᾽ хусувэй тароцяда ӈамгэридо᾽ хаебидо᾽, ӈадьбята сябува᾽᾽ хае томась. Сашава падэмда хубт тазик᾽ ниня мэта хананда᾽ мюня пэмпида.

Ядембадада мюсеваць᾽᾽ (+15°), мюдна᾽᾽ си᾽᾽ мер пэдаӈгава᾽ нид ханона᾽᾽ яда вадаръянаць᾽᾽, Хасавако тюку мюхуд харта ӈэдалы. Пэдаваха᾽, Хасавакохо᾽ яркола тохолкурӈаха᾽

 

Комментировать Читать полностью

2015 по᾽ ты᾽ ниць᾽ иры᾽ няби вэ: 5 пеляда - Хойхана ибима!

Ты᾽ ниць᾽ иры᾽ иры᾽ 27-29 яляна 15 ӈэсына᾽᾽ ян᾽ палӈаваць᾽᾽. Нямэмэхэна паднавани᾽ мальӈгана Лимбя᾽ яхам᾽ вэрава᾽ ня᾽᾽амна паднанинзь᾽. Вэркомад не᾽᾽ халтаӈго пэйдаць᾽᾽. Ӈаворидо᾽ халтавандо᾽ е᾽᾽эмня  хойхана иленя ненэця᾽᾽ иба ялэ ӈатесяты᾽᾽. Халтамбдидо᾽ садахана, бак᾽ мюня ябтарамбсетыдо᾽. Тасий тадта᾽᾽махана маниенаюда᾽ халтаӈгурць няданзюртаха᾽ Семенко няби Пэдава.

01

Тюку ялэ᾽ пиркана ябту ӈораць пява᾽᾽. Тедари ябто᾽ маӈгтэӈэ хэвдавэй᾽᾽ хасевна᾽᾽ хане варемдо᾽ мэӈа᾽᾽. Тиртя ханедам᾽ хадаба ненэй ненэць яляда саць тянё - нюсувэй ябто᾽  хадаба вэва. Ханена нина вадавна тикы хибидя сер᾽᾽. Тикы яляхана няхар ян᾽ тярмы тына᾽᾽ ӈобт ӈоворць пэядь᾽᾽. Пыдо едэй ӈадимы ӈумдамдо᾽нюракуць сянри я᾽᾽авна сяврырӈа᾽᾽. Ӈонабцярӈэ сыра᾽ ӈана хамедавына пина᾽᾽ суса᾽᾽. Тува᾽᾽ пюӈгхана  пятабива᾽᾽. Тарем тасла ядембада ё᾽ няна иленя ханяӈы нина᾽᾽ пюӈгм᾽ пяӈэ толабава сер нидоӈа᾽᾽! Хурка ӈэбта ӈод мядона᾽᾽ мюй᾽᾽ пюӈгрихина ядемдамбина᾽᾽.

30.05.2015 Маня᾽᾽ 16-ой ӈысына ян палӈава᾽᾽. Ӈэсьва᾽ ти :69°46°40,1´´Е 069°35,2``. Нензавна мюсе мэнава᾽᾽ 2,8км (ненэй ненэць сяхарт тидпой ни минзь. Сямбирм мэвана мани᾽ точкаривна толабини᾽. Ненэй мюна᾽᾽ ябдада ӈаркавна ямб.) Ӈани пи мюсеваць᾽᾽.

Яля Альбина няби Саша Терехина нопой  нянь ханм лядӈаханзь᾽ (170 нянь), нянёна пуруман харбилавыд᾽᾽. Хойхана иленя ненэця᾽᾽ нянедо᾽ тырабтамбидо᾽, та᾽, ӈэрёй᾽ ельцяӈгана ӈоръядо᾽. Тёняӈы нина᾽᾽ ӈани нянё тырабтамби᾽᾽. Тикы ханзер пэртя? Нянь᾽᾽ няхар - тет ян᾽ лядпада᾽᾽, сидя ханха᾽ по᾽᾽она лехэбтавы поӈга᾽ ни мэмбада᾽᾽. 

02

Маня᾽᾽ тарем мэта поӈгна᾽᾽ таӈганахана хаюрӈаць᾽᾽. Тикы е᾽᾽эйӈэ мани᾽ Аля᾽ ня нянёни᾽ мятрев тырабтамбининзь᾽.

03

Таӈганона᾽᾽ хахая ӈаць᾽᾽. Альбина поӈгада сянпой ӈэдалё хосаяйдась. Тикахавад нянёни᾽ поӈга᾽ ни мэйнинзь᾽. Тёняӈы нина᾽᾽ ня нянёна᾽᾽ тодо᾽ пэндъяхана тэмдававынаць᾽᾽. Пыдо᾽ Усть-Юрибейхана, Лидинохона, Сохонтохона тэмдормыць᾽᾽.

Ӈани ӈопой ӈэсына᾽᾽ тер тикы тёняӈы нина᾽᾽ хоска

04

Александр спиннингм᾽ мэць нюртей ёӈорэй халядаванзь ханӈась. Нюдяко то̓ тидари салабасавэй̓ ̓, я вар᾽ ня᾽᾽амна хэбидя халя᾽᾽ ӈокавна ереберӈа᾽᾽. Мани нянахавани пирева сер ӈэда хэбидя халэ Аля вэнеко мэӈэ таслэйдась. Маня᾽᾽ ненэй халядава᾽᾽ ӈатева᾽᾽.

Пи᾽ сырмана нид сяха юрка, сяха хона таравам᾽ сабе хамэдава сер ниӈа. Хой ненэцие вадавна «Пи сырӈава᾽᾽, яля сырӈава᾽᾽». «Сыраць» тикананда нись хонё. Тасий тадта᾽᾽махана синё:

05

Комментировать Читать полностью

2015 по᾽ ты᾽ ниць᾽ иры᾽ няби вэ: тетюмдей пеляда

07

Ты᾽ ниць᾽ иры᾽ 25 яляна  нерде мюсе пэмахадана᾽᾽ толаба ᾽᾽ 15 мюм᾽ мэва᾽᾽. Ӈэсына᾽᾽ я᾽ ненадумдмида тарця᾽᾽ N 69º45'25,1'' E 069º18'42,4'' Нензавна мюсе мэнава᾽᾽ 2 км

Тикы яля вэркурць таславаць᾽᾽. Вэркован᾽ ӈахакуд хамеко пэйваць᾽᾽. Ина ӈылмна малмбой няркнаваць᾽᾽, манзьвани᾽ тамна пинанинзь᾽. Вэркова хасена маниева сер ниӈа. Лимбя-яха мани᾽ маниебни᾽ саць латакая яха. Латдада 20 м, ёрдада 1,5 м. Тарем таслаб᾽᾽ яха ябтамбой, тора ёда таня᾽᾽. Хойхана мэна ненэцяӈгана вэркова᾽ ёльцяӈгана яханда᾽ я᾽ няӈы вар᾽᾽ салмуй ӈэбто᾽ тара᾽᾽. Тарця салмуй я᾽ нимня нерде 6-7 хансавэй мюд᾽᾽ хамӈгуд᾽᾽, тикы᾽ пуд яха᾽ тяханямна танаӈгуд᾽᾽.

Вэркован᾽ ӈахакуд хамеко пэйваць᾽᾽. Не᾽᾽ ханодо᾽ нивандо᾽ саневандо᾽ е᾽᾽эмня сомбойна юй᾽᾽ядо᾽. Вэркова ёльцяӈгана ӈоб ненэць лабтанаӈэ тара, маня᾽᾽ нянана᾽᾽ тикы Ярослав. Ӈани ӈопой ненэця мюдм᾽ вадарць ӈаномю ӈамдорӈа. Ӈамдмахаданда мюдамда нянда нэкалпида. Мюдхана мэна ты᾽᾽ нивандо᾽ пэвтавандо᾽ е᾽᾽эмня янамбакоцявна минзь тара. Хан᾽᾽ хаталӈгавандо᾽ нид тердо᾽ ни санеӈг᾽᾽. 

(«Ӈарханда толась» ненадумдамам᾽ маддеда᾽᾽):

 

Комментировать Читать полностью

Ты᾽ ниць᾽ иры᾽ няби вэ: нябимдей пеляда

Ты᾽ ниць᾽ иры᾽ 12 яляна  нерде мюсе пэмахадана᾽᾽ толаба ᾽᾽ 11 мюм᾽ мэва᾽᾽. Тюку яхана ӈэсына᾽᾽ я᾽ ненадумдмида тарця᾽᾽ N 69º38'05,8'' E 069º23'49,0'' Нензавна мюсе пирдаленава᾽᾽ 10 км пир. Тикы яля ӈани мюсеваць᾽᾽. Тёняӈы нина᾽᾽ нара᾽ ёльцяӈгана пи мюсе тохобэй᾽᾽. Теда маня᾽᾽ ӈани тарем пирпана тара. Сие ниць᾽ иры᾽ пуданахад Ямал᾽ няна пида таминдо᾽ яля᾽᾽. Ӈудонданава Костя' нися (Саволи). Пыда недадава᾽᾽ сертаби, мядона᾽᾽ ӈэбцяд тасламби.

Тикы ямдавахана  Пирця-яра-яхан᾽ ӈэсываць᾽᾽, тикана ты᾽ ниць᾽ иры᾽ 19 яля᾽ ёльцянд ӈаваць᾽᾽.  Няхар мяд᾽ тер малӈэ таӈганодо᾽ пэрӈаць᾽᾽ (тикы хан᾽᾽ ӈэрёй хаевы᾽᾽). Сыра мэта саӈговота хано сёритиӈэ хурабада. Экспедиция᾽ ед таславы ханони᾽ ӈобтарем хаеванда ханӈэ хурэйни᾽. Снегоходва᾽᾽ понкая мэсомахадана᾽᾽ сюрць таслава᾽᾽. Тикы᾽ хавна мядона᾽᾽ мал сыра ейдо᾽ хаейдо᾽, тикы ейӈэ прасин ея᾽᾽, дорнит᾽᾽ есе᾽᾽. Тасий тадта᾽᾽махана прасин ейтана мядм᾽ маниеда᾽᾽.

03

Ты᾽ ниць᾽ иры᾽ 15 яля᾽ пиркана нерденя сую᾽ ӈадиберць пэйдаць᾽᾽. Тикы ялэ᾽ пиркана нерденя ябтоӈо᾽᾽ тоць᾽᾽. Тарця сер᾽ янхад  хасевна᾽᾽ ёльце маидаць᾽᾽, тухунидо ᾽нэкалӈаць᾽᾽ (ханяӈэдо  саць ханеван харваӈа ӈадя вадема мян  ниӈа. Мани ихинани пыдара хамедамбирама᾽᾽ хаманзь ханяӈы ненэця᾽᾽ тухуниду, снегоходду  падрабтавдавэй᾽᾽ )

Минва яхана ӈацекы᾽ тохоламбван᾽ тэворӈадм᾽. Хойняна тохолколвахани 4 ӈацекы нясхалй᾽᾽. Тасий тадта᾽᾽махана ӈацекы᾽᾽ ӈобкана сянакурӈа᾽᾽: Хасавако, Семенка, Пэдава, Надя (Ярослав᾽ неню).

06

Комментировать Читать полностью

Ты᾽ ниць᾽ иры᾽ няби вэ: нерденя пеляда

01

Илма᾽᾽сян ялэ пиркат ӈаркавна нензэйма. Ӈокавна тына᾽᾽ нива ӈома е᾽᾽эмня Костя ӈани сидя мяк᾽ ня ӈэсо тасладась (таремгав ӈоб та᾽ някуркана ӈэсурць мэта) 

Няна ӈэсовы Худи тэнз мэта, харто мюсерта тыбэрци мяд. Пыдо сидя мято. Ӈысыдо ӈарктандо нюмна вадета. Тикы  Худи Саволи Подович, пыда ӈод ӈани Костя᾽ нися. Ӈопой мякана Саволи, пухуцяда, Костям᾽ нюбета хасаванюнзи᾽ мяд᾽ тер᾽᾽ иле᾽᾽. Няби мякана мэна Ярослав Худи᾽ мяд᾽ тер᾽᾽ (пыда Саволи᾽ ий – ненюнда᾽ хасава). Костяха᾽ Ярослав᾽ ня повнанди᾽ мани᾽ Костяхаюни᾽, Альбинаюхи᾽ ӈарха᾽. Пыди᾽ ӈобтарем нюдяко ӈацекыди᾽ мани᾽ тохолколвахани ядэрць пэйдаць᾽᾽.

Ӈобт ӈэсыва᾽᾽. Хойхана ты᾽᾽ нисерць пэяд᾽᾽, тикы саць тоянана манзая. Хасевна᾽᾽ етри ӈоб пуд ты᾽ няна мэ᾽᾽, етри ерампидо᾽.

Тюку по мер нарэйма. Небой по Костяха᾽ Аляха᾽ тамна Юрибей᾽ иба няюна ӈэвэхэнзь᾽, тюку по таняюд мале сие ниць᾽ иры᾽ 20 ялэ᾽ ёльцӈгана ямдэйнаць᾽᾽. Тамальӈгана сырада сава ӈэвы, сабе ибада яӈговы (тюку по мер хутыдо᾽ сервы тыбэрци᾽ вадахана небой по пыдо᾽ тюку ялэ᾽ пиркана тамна пивита ядермы᾽᾽). Тюку по сырада сянпой холкана пэяць, варюда минханда ӈадимяць᾽᾽. Тарем хамеда Морда-яхам᾽ (тикы саць ӈарка яха Бованенково᾽ ядхана ӈа) салаба᾽ нимня мада пирма сер нива ӈа᾽᾽. Тедав янамбовна миӈава᾽᾽, нисерта яхадейна᾽᾽ нерня нина парталамбю᾽᾽.

Ты᾽ ниць᾽ иры᾽ 11 яляна  нерде мюсе пэмахадани᾽ толаба 10 ёӈорэй ямдэйна᾽᾽

 Ӈэсына᾽᾽ я᾽ ненадумдмида тарця᾽᾽:

N 69º34'32,4''

E 069º35'37,7''

Нензавна мюсе мэнава᾽᾽ 5 км пир. Тикы яля тёняӈы нина᾽᾽ мят ямдэйнаць᾽᾽, тамяна ӈобкана ӈава᾽᾽

Альбина таӈганода пэрӈа

02

//этот пост публикует наша группа поддержки на большой земле

Комментировать Читать полностью

Мале’’ сян юн’’

Мале’’ мат яля ӈопой яхана ӈава’’. Сарё ӈэванда нид мюсева толха ни ӈа. Нерденя сую’’ ӈадиберць пэяд’’. Хибяри суюсавэй ӈэсы мюсерма ня’’амна хонаркоб, маниним: лэбартана сую’’ мюсева ёльцяӈгана янамбовна яда пирӈадо.

Саша хойхана тохолколавахана тамна тяха ӈацекыда тохоламбида. Теда тохоламбдида си’’ив нюдяко ӈацекы таддикахад сидя школахад товэхэ. Тамдая ӈэсовы мякат тет ӈацекы тохолколаван’ то’’.

//Тюку падвы’’ ӈаркая яхана мэна манзаранина’’ сайтан’ паклемпидо’. Мани сабе сава интернетми тамна сертавдавэй.

Комментировать Читать полностью

Мюсерма’ ня’’амня ӈэда юн’’

Ӈани торова! Манзаина’’ ӈока ӈэва нид связян ӈадиберць, сава интернетм серта нини тэвор. Лакри хоян ханта ненэця туристӈэ, исследовательӈэ, мядонтаӈэ толы. Бригадахана (ӈысыхына) мэб ӈока ненэцие  поӈгана подём нэкалць пирты. Теда мани харто мюсерта ненэцие мякна илени, мани ня’’ани тола мяканана’’ тетва’’ (хахаяда яляхана самбляӈгава’’. Радик хасава ню Мянгча тось, пыда нянана’’ мюсерта), нямуванда манзаява’’ саць ӈока.

Ӈарка ненэциена’’ ӈамдё хаврамахадана’’ мюсермана, минвана саир’’ етя таславэдарев хая. Тедав мани харни ва’’ав мэӈани.

10

Светаха Радикаха латадами таӈаха, Аля Маманька ня сидни хунерхана нядаӈаха. Хунер’’ тикы ва’’ав ӈыламна лехэбтамбада ӈамгэ’’

 

Комментировать Читать полностью

Ты ниць’ иры’ 9 яля: саю пирдале’’ма’ яля!

Саю’’ пирдале’’ма’ яля’ няю ня’’анда’’ лаханани’!

Тюку яля минава’’, хуняна ӈани ямдаӈгуна’’. Тюку яля вэвако нум: синюмя, тецьхама. Нара’ ёльцяӈгана ты’’ пахаламбцеты’’. Пахаламбава’ ёльцяӈгана ты’ ёӈг’ тяха сидя тарктана пя сярыбада. Тикы лоӈгали. Лоӈгалитна ты’’ ват’ тюӈга тухурӈа’’. Подерпава’ ёльцяӈгана лоӈгалидо’ хаврамбада. Тюку яля нивана ямдавана’’ тяха лоӈгалитна ты’’ танарамбава’ е’’эмня тареӈо вадм’ сертаваць’’.

9

Комментировать Читать полностью

Ӈэрм’ няю паромбива’’.

Маня’’ тамна тяха мюсева’’. Ӈэрм’ няю паромбива’’. Сие ниць иры 30 яляхана, ты ниць иры 3, 5 яляхана мюсеварим манзъяӈаваць’’. Хуняна ӈани ямдаӈгуна’’. Хацяв нарэй нувода’’ пяна толха. Мале няхарсян яля пихина ибада нуль градус мян. Ӈай тадӈгана сыраӈэ хая.̕

Сие ниць ирыхына сертавы тадта’’ма ня’’анда манэлабтамбини.

Нюдяко вындер Хасавако Сэротетто хусувэй манзаяхана небяхаюта саць сата нядма.

IMG 20150417 124344

Пэдавако Сэротэтто Финляндияхана сертавы тынзям мэӈа.

IMG 20150417 124552

Маманька (мяни ерв Костя небя) ӈавар’’ ӈэсь ханм манэсарӈа (маня’’ ненэциена’’ тикы ханмсундукаӈэнюмдебидо).

IMG 20150417 124640

Тикы вандако. Тарця хан мю хуркари ӈамгэри’’ пэмби’’: ӈавар, ембдяр’’. Сыра ёльцяӈгана вандако саӈгом 150 килограмм пир ӈэсь пиртада. Сямбират саӈговомада ӈудана хорпада. Хусувэй яля нива ипрамбава е’’эмня вандако мю тикарихина тараванда ӈамгэри’’ пэмбада ниӈа’’.

IMG 20150417 124752

//Тюку падвы’’ ӈаркая яхана мэна манзаранина’’ сайтан паклемпидо.

Комментировать Читать полностью

2015 по᾽ ты᾽ ниць᾽ иры᾽ няби вэ: няхаромдэй пеляда

05

Ты᾽ ниць᾽ иры᾽ 19 яляна  нерде мюсе пэмахадана᾽᾽ толаба ᾽᾽ 12 мюм᾽ мэва᾽᾽. Тюку яхана ӈэсына᾽᾽ я᾽ ненадумдмида тарця᾽᾽ N 69º41'16,7'' E 069º21'51,8''. Нензавна мюсе пирдаленава᾽᾽ 6 км пир. Тедав хибитюковна ямдаӈгава᾽᾽, мюна᾽᾽ ямбад᾽᾽ 5-7 км. Теда едэйвана мюсева᾽᾽: пи ямдаӈгава᾽᾽, яля хуныва᾽᾽. 4-6 час᾽ пиркана ӈэсурӈава᾽᾽,  сяйвомахадана юсебтаӈгава᾽᾽.

 

Теда ӈэсь яханана тым᾽ хадаваць᾽᾽. Мани᾽ томахадани᾽ тикы тэва᾽᾽ нябимдей ӈаябадар᾽᾽мава.

04

Ты᾽ ниць᾽ иры᾽ 22 яляна  нерде мюсе пэмахадана᾽᾽ толаба ᾽᾽ 13 мюм᾽ мэва᾽᾽. Тюку яхана ӈэсына᾽᾽ я᾽ ненадумдмида тарця᾽᾽ : N 69º43'26,3'' E 069º23'15,7''. Нензавна мюсе пирдаленава᾽᾽ 4 км пир.

 

Иба᾽ ӈэванда᾽ нид яха᾽ ид᾽᾽ ханаць пэяд᾽᾽. Тюку мюхуня сидя  ябтако яхам᾽ мадаваць᾽᾽. Тикы  Ӈэва-яха няби Ябто-Лимбя-яха. Лимбя-яха᾽ варан᾽ палӈаваць᾽᾽. Тикы яхана Мянгчава᾽᾽ нерденя сидя ябтом᾽ хадась, ӈанидо᾽  хабэвко᾽᾽.

 

Ты᾽ ниць᾽ иры᾽ 24 яляна  нерде мюсе пэмахадана᾽᾽ толаба ᾽᾽ 14 мюм᾽ мэва᾽᾽. Ӈэсына᾽᾽ я᾽ ненадумдмида тарця᾽᾽ : N 69º44'29,0'' E 069º19'50,9''. Нензавна мюсе мэнава᾽᾽ 3 км . 

 

Тюку ямдавахана Лимбя-яхам᾽ мадаванзь мэваць᾽᾽. Сехэрэна᾽ ниня тикы нерденя ӈарка латакая яха. Нянда᾽ пуд миндя Морды-яха (Саво᾽ иры᾽ 15 яля᾽ пиркана мадаванзь тасламбива᾽᾽).  Хаёвы сыри᾽ нимня яха᾽ моӈган тэвхая ӈэсо таслава᾽᾽. Яханда᾽ ний мале исавэйӈэ хэвы.

 

" Ямал - нюна᾽ я" Ассоциация᾽ вице-президент  Сергей Худи  тарем лахана :  

 

Ты нара᾽ ёльцяӈгана саць яларта᾽᾽. Тамальӈгана саць сававна ӈортадо᾽ юӈгу.. Ӈэрё пардонхана мэвдавэй ӈэб нара сибяд᾽᾽ хаӈга᾽᾽. Яхадей᾽᾽ нюдю ӈавламба ӈани вынхалы᾽᾽. Мюсева᾽ ельцеӈгана вынхалуй ты᾽᾽ саць пэдаӈга᾽᾽, таддтикад ӈыхыян тикы᾽ е᾽᾽эмня нива мюсе᾽᾽. Нара ты мордо᾽ вадаби᾽᾽ , тикы е᾽᾽эмня ӈани вынхалӈга᾽᾽.Тидари ӈамдэд᾽᾽ яӈгу᾽᾽,  ты᾽᾽ тарензие᾽ нюракуӈа᾽᾽.

Комментировать Читать полностью

Ӈэрм’ няри пэрӈава’’

Сие ниць’ иры’ 27 яляхана маня’’ тамна тяха ямдэйнаць’’. Мун’ пя (телефон) юӈгу, ханяӈэхэна спутниковой мун’ пяхад смс’’ падыбива’’. Тей яля пэндаяхана няньм’ тэмдаваць’’. Тэмдавэва’’ 800 нянь, танок нянь ельцьмян. Нямэмэхэна ӈавар’’ ня’’амна лаханавана маляӈгана паднаваць: нянь талбэйӈэ ӈани ӈорта, сяян’ санибтембада. Тарем тасла хойхана илена ненэця’’ няньм’ ельце харвобтадо’. Та’ хоян’ тобнанда тыбэрти’ мят тэворпата’’ няньм’ тэвравнанда ёльце маякабтаӈгу! 

DSC 1931

Нара хойхы ненэцие’ ӈамгэм’ пэрмам’ теняваванда е’’эмня " Ямал- нюна’ я’" Ассоциация’ Вице-президент Худи Сергей Хасович’ вади толада’’.

"Тадри сую’ ӈадиберць пэӈгуд’’. Хасевна хусувэй яля нимы яхадей ӈэрм’ няю танаба тараӈгу’’. Не’’ манзаядо’ ӈани ӈока: ӈамгэридо’ тырабтамби’’, хоб’’ напи’’, ембдяро’ сулурпи’’, сыра’ ӈылад пядомдо’ сираби’’. 

Александра  мюдм’ вадвам’ пирдаледась. Нара’ ёльцяӈгана тамдая пахалавы ты’’ подерпа пяб’’  тамна ладарӈа’’. Ӈадьбята Саша пэдава ӈэвамда манэлабтадась. Пыда саць пэдава!"

Сидни’ нядабада няхани’ савари вади вадеӈани’. Хибяри мани’ няни падраком’ падван харвабнанда, тюку адресан’ паднада’’ Тюменская область, Ямало-Ненецкий автономный округ, Ямальский район, с. Яр-Сале, ул. Мира 6А, индекс: 629700; хибяндо’: ЯРОД КМНС "Ямал" (Терехна, Волковицкий е’’эмня). Падвыда’’ няни’ таминдо’ тэваӈгуд’’.

Ӈани ӈопой Сергей Худихид товы нянь, ӈани ӈамгэ’ ня’’амна ӈэда комментарий:

"Ты ниць’ иры’ пуданахана, саво’ иры’ нерняна тэмдавы 800 нянё тырабта тара’’. Та’ ёльцяӈгана иба яля’’ ӈэсеты’’. Тикы саць сата манзая. Хубтахана мертявна юрка тара, нянё лядкая поӈга’ ни лехэбтамбада’’, тарем тырабтамбада’’. Лакри сарё, сыра хаморць пэб’’ тикы тыранана нянь’’ нивандо’ саневандо’ е’’эмня сянпой мала тара’’. Тырабтавдавэй саневы нянь мэёкая талбэйӈэ ханӈа, тибяна вэва. Мале сян яля тарем тырабтамба тара. Тикы хавна ӈани манзая’’ ханя таня’’.

Тикы ялэ’ ёльцяӈгана ӈани ӈопой сата манзая тикы ты’ нисерма. Нарэй’ мальӈгана ты’’ тада яля лэтамба тара’’. Суюнд сита ӈамандана ӈамгэда ӈока: нохо’’, сармик’’, ӈыера’’.

// Тюку падвы’’ ӈаркая яхана мэна манзаранина’’ блокан’ паклемпидо’. Илни’, серони’, хурка ӈэвами’ няндо’ смсхана тэврамбини’. Интернетва’’ тидари сертавдавэй. Хурка ӈэбта ӈоб юндони’ няхани’ тарем ӈэдабтамбаван’ маимбини’’, ихинани’ сава. Комментарийха’’ пирпани’ сянпой паднаӈгуни’.//

Комментировать Читать полностью

Сие ниць’ иры’ 29 яляхана, средахана...

Маня’’ ӈэрм няю мюсева’’. Пуняна мэна ненэциенерцембаетриямдаӈгава’’. Мядона’’ поё хахаяльцебнана’’ тына’’ ӈомда’’. Тикы вэва. 

Серона’’ ӈока’’. Тына’’ етри маниейна’’, мяд хэвхана пэръяна’’. Мани ихинани тадри интернет-тарелкава’’ табца хортава’’, связява’’ таняӈгу. Тидари етри ямданавана’’, ты пэрмана’’, мякана ӈэда серона’’ пэрмана нид тикан нива’’ тэвор’’

Тэмдавы 800 нянёна’’ хано тиӈгэвна пэйнаць’’. Ӈопой хан мю 180 мян нянь нялӈа. Нумда ибемб’’ сухариӈэ тырабтаӈгуна’’.

Телефонми макода си няю ӈыдаминзь, ӈамгэ мянувна связь ӈадиберӈа. Александра ӈамдорця ни нулкая не няхананда лаханакурӈась. Маша (Саша не ня) соя’’ма яляда ӈась. Хусувэй сава няхани, мяни терха’’ савари вадам ӈэдабтамбини. Мани серони сава’’, сензни, маймбини.

Хуняна ӈани ямдаӈгуда’’.

IMG 0953

//этот пост публикует наша группа поддержки на большой земле

Комментировать Читать полностью

Салаба’ нимня Юрибейм’ мадаваць’’

Тюку падвы’’ ӈаркая яхана мэна манзаранина’’ блокан’ паклемпидо’. Илни’, серони’ хурка ӈэвами’ няндо’ смсхана тэврамбини’. Интернетва’’ тидари сертавдавэй. Хурка ӈэбта ӈоб юндони’ няхани’ тарем ӈэдабтамбаван’ маимбини’, ихинани’ сава. Комментарийха’’ пирпани’ сянпой паднаӈгуни’. 

DSC 1905

Тюку си’’ивхана, сие ниць’ иры’ 23 яляхана четвергхана маня’’ ӈани несэй ян’ ямдэйнаць’’, ӈэрм’ няю 15 километра ёльцянд. Александра нерденя ёӈорэй харта мюдм’ мэӈась, мат ханм’ вадась. Сеянха пинхава таремӈо пирдаледась. Саша ӈани снегоходхана ӈэдалысь. Салаба’ нимня Юрибейм’ мадаваць’’. 


Едэй ӈэсына’’ я’ хэвхана Костя Сэротэтто’ хасава ня’ Радик’ мя ӈа. Тикы яхана тодо’ ян’ хантава’’. Маманькаха’ (Костя’ небя) Ӈате’ ня Костяха’ Альбинаха’ сидя нюху Яна няби Едэйко няць ӈамдё хаёдаӈаха’. Радик ӈани нянандо’ мэӈгу.


Сие ниць’ иры’ 23 яляхана субботахана Саша ӈэсы’ хасев’ няць Сэротэтто’ седа хэбидя ян’ ханӈась. Нехэна тарця ян’ ханаць мэта ниӈа. 

Комментировать Читать полностью

Сие ниць’ ирыхы хад

Сие ниць’ иры’ 10 яля

Тикы яля Костя Димаха’ Эдуардохо’ иба’ сей’ няна 45 километр пиркана ӈэда Радик’ мят ханаӈахаюдась. Радик хахаяда яляна нюдя нянда мяд’ няю мюсеванзь мэвысь. Испания’ няд товы тадтаӈгурта мюсени тадтамбаварин харвась. Хубтахана нумда мале сумась, я” савовна ӈадиць”, савак мерцяӈэ хаясь (мани’ ихинани 20 м/с ёльцянд ӈэвасер ӈась). Хурка ӈэбта ӈод хэсь тасладонзь”. Тикаркахад экспедициями’ сидя ян’ тярй”. Александр Волковицкий хоювна ӈэдалёртан, ненецие ӈэсурць мэта ё (Костяха’ Радикаха’ мядо’ поӈгана ӈэда” малӈэ харто мюсерта ненэця”) манэсартан, ненэцие лаханако нятан, Александра Терехина нюдяко ӈацекы’ тохолколавам’ минре пя.

IMG 1056

Семен, Пэдава, нисяди’.

Комментировать Читать полностью

Нюртей ямдава (Сие ниць’ иры’ 8-9 яляха’)

Сие ниць’ иры’ 8 яля

Тикы яля ямданавана” хамекуваць”. Хардахана тэмдавы ханхаюни’ тад савовна манэць ӈамгэ хадӈэдиди’ ӈоб танявы”. Тикы хойндер нини сертэйдо’, салмрэйдо’. Мани’ ӈокая ӈамгэрини’ хано’ тиӈгэвна (вандокохо, юхунан’) пэйна”. Вандоко, юхуна тикы пэнда мэта хано’ тэнз.

2

Мяна’ ерв Константин Сэротэтто.

 

Комментировать Читать полностью

Мякана” ӈэдалыва”

Сие ниць’ иры 6-7 яляха’

Пэвсюмя’ няна мэсь мяни’ тер Костя’ няби Аля’ ня си”ив час’ пиркана Яр-Саляхад ӈэдалайваць”. Мани’ тибёсь ханни’ ниня Костя’ нека Радик’ пухуця Светлана ӈамдысь. Сидя снегоходхана миӈаваць”. Няби буранахана (буранаӈэ Ямал’ няна иленя ненэця мал’’ снегоход’ тэнз” нюмдебасеты”, тюкона вадетава” «Буранм’» нюбета снегоход) Радик’ хасава ню Мянгча ӈэдалысь. Мянгча минренаха’ Испания’ няд товы тадтаӈода Эдуардо няби сита минрена Дима. Пяванда ява” 260 километр. Хибя хоювна ӈэдалёрмам’ ехэрада, вадекарцями’: снегоходан’ хан” вэтабада”. Тикы латат сертавы хан” лабтэй толха”,  няӈота ханзакана мэйравы”. Тикы вэталавы ӈамгэ рессорада юӈгу, ӈэдалёванд ямбан хаюрта лахацие мал” толаӈгуд, мани’ сидни’ тотрев ир мирета фото-, видеотехниканд няримна ядерта. Тикы хавна, буран’ хано’ пуд мани’ ӈэдалёсь ханхаюни’ вэтыхынзь’. Ти, сидя мотомюдӈэ вэталайнаць”

 DSC 1971

 

Комментировать Читать полностью

Яр-Саляхана ӈэвы ты’ пэрти ненэцие’ ед таславы хэбидя яляхана сертавы тадма’’ма’’.

Тюкона Яр-Саляхана ӈэвы ты’ пэрти ненэцие’ ед таславы хэбидя яляхана сертавы тадма’’ма’’ маниеда’’. Манитадри харданӈани тутани ’, тэмдортани’. Та ёльцяӈгана падвы комментарийда’’ манэтани’, хэтаӈгуни’, тикы хавна ханзер’’ мюсерць пэвами’ вадетани’

IMG 0934

 

Комментировать Читать полностью

Яр-Саляхана ӈэвы ты’ пэрти ненэцие’ ед таславы хэбидя яля. Ӈани хуркари юн ”

Сие ниць’ иры’ 5 яляхана Яр-Саляхана ты’ пэрти ненэцие’ ед таславы хэбидя яля ӈась. Салехардан’ манэкава, тикы яляхана хойхад товы ненеця” ӈокась”. Хойхад сидни’ хосая Костя няби Альбина Сэротэтто тоӈаханзь’. Хэвани’ нерня ӈоб хан, тынзя хось тарась. Тикыни’ пювани’ нид хэбидя яля ня”амна сабе нининзь ядэр’. Мани’ харини’ манэсарта ненэцяӈг тэвраван харванами’ юн таня. Сян ялэ’ тяхана 20 бригада’ мядомана ядэрӈанинзь’, теда тикы бригада’ тер” тэхэна пирдыраць нюртей местам’ хана”, ӈани ӈоб снегоходм’ матоӈа”. Хуркари соревнования’ тэнзхана сямянхат ӈокавна нюртей месты ханавы” МОП «Панаевское» тер”. Тикы нина” мал” поздравлейдамбина”.

Сие ниць’ иры’ 6 яляхана мани’ хоян’ хаяни’, таняна ямбъя мюсермами’ пяӈгуни’.

Комментировать Читать полностью

Тыбэртя' яля' видео

Тыбэрти’ хэбидя яля ня’’амна сертавы видео, тикана ӈэда ӈ 

 

embed video plugin powered by Union Development
Комментировать Читать полностью

Тыбэртя' яля

Ты’ саполана’ иры’ 28 яляхана Салехардахана выӈгана илена ты’ пэрти ненэцие’ ед таславы хэбидя яля н,ась. Тарем хамеда Н,эрм’, Сибирь’ няна тикы яля ненадо хэбидя ялян,э толабада. Мале ӈахакуй похот советской ила мальн,гэхэт таняна яля. Хэвы юр’ по’ (век’) пуданахад тикы ялям’ теда ханзер мэн,ава’’, тарем мэць пявэдо’. Сян по хэбтаӈо, маня’’ Ямал’ терӈэ сямянхат ӈатена ялява’’. Етя луца падаркана таславы яляда яӈгу. Хусувэй районхана харто’ мале ӈахакуд таславы яляхана мэӈадо’. Тикы яля яра’ иры’ еркы яляхад мэць пясетыдо’. сямян ӈахана илена, итя ӈабтеня ид хэвхана мюсерта тыбэртя’’ ты’ ниць ирыхына тикы ялямдо’ мэцэтыдо’. Хэбидя яляна хойхана илена ненэця’’ ныхыдо’ мэн,а’’, паныдо’ манэлабтамби’’, нидо’ ядабтамби’’, тарана н,аводамдо’ тэмдаби’’. Салехардахана тыбэрти’ ялян’ хуркари тэнзм’ мэта хибя’’ малюрн,а’’: ненэй ненэця’’, хаби’’, н,ысма’’. Хурка н,эбта н,од тэбэрти’ вадавна тикы хэбидя яля харад’ тер няюцей сядон,а: маркана илена хибя’’ н,об тарем тикы ялям’ ёльце мэнедо’.

IMG 0551

 

Комментировать Читать полностью

20 бригадахана

Сие ниць’ иры’ 1 яля. Мани’ лэркабт’ ЯНАО’  губернатор’ социальной политикам’ минрена ервота’ ня «Ярсалинской предприятияхана» ӈэда 20 бригадан хаяваць’’. Таняна мале тада по’ ямбан нюдяко ӈацекы’ тохолколава манзара. Мани’ проектни’ мима ямбан бригадахана ниня мэна тыбэртяхана мюсертани’. Ӈадьбата ханзер’’ нюдяко ӈацекы’ тохолколава бригадахана манзаравамда манэць тарась. Ямальской районхана тет тарця тохолколава, тадри самляӈгумдей ӈадимда – тикы мани’ сертавандами’. 

IMG 0778 0796

Коллегияхана сидя юд мян ненець

 

Комментировать Читать полностью

Пресс-конференция

26 мартхана ЯНАО’ образования’ департаментаментхана пресс-конференция ӈась. Тикана округхана хойхана тохолкова таддикахад мани’ экспедицияни’ пэва ня’’амна лаханакурӈаць’’. Конференц-залхана «Ненэй ненэцие» нюбета проектаха нядаӈгода хуркари ерв’’ мэць’’. Нюртей лахана пэвы образования’ Департамент’ региональной отделнда ерв Григорий Васильевич Лымар. Пыда Ямал няна хойхана тохолкова ня’’амна лаханась. Хойхана интернет, спутниковой мун’ пя’’ мэмам’ информационной технология’, связь’ Департамент’ ерв’ Павел Владимирович Космовский вадеӈадась. Тыбэрти’ илам’, культурам’ тохоламбва серо ня’’амна Замятин Дмитрий Олегович лаханась, пыда наука няби инновация’ департаментхана ӈэда научной-технической политика, научной управление ерв. Тикы хавна савари вадахана хомбдини’ «Арктикам’» нюбета Межрегиональной экспедиционной центр’ ерв Константин Анатольевич Ощепков, Галина Константиновна Вальгамова (тулырто’ тянё ӈэрм’ тер ненэцие’ серо’ тасламбада Департаментхад мэна), Образование’ тяха минрева’ (развитие’) региональной институт’ этнокультурной образование’ ерв’ мартьхы (заместитель) Валентина Нелековна Няруй.

Сомбовна тикы’ ня’’амна тасий ссылкавна тола пиртыда’’: 

http://sever-press.ru/obshchestvo/nauka/item/9399-sankt-peterburgskie-etnografy-pobudut-kochevymi-uchitelyami

http://sever-press.ru/obshchestvo/nauka/item/9404-nastoyashchikh-lyudej-obespechat-v-yamalskoj-tundre-internetom-i-svyazyu

Сидни’ нядабада ненэцие’’, организация’’ савари вадарихина вадеяни’, хоян’ хэвани’ нерня хусувэй сидни нядабавы хибяри’ ня’’амна ӈокамбовна паднангуни’.

IMG 0444

IMG 0471

Г. В. Лымар, «Ненэй ненэця’’» экспедицияхана манзаранаха’.

IMG 0460

Сятаняюд маханяю сырап маниенида’’ П. В. Космовский, Д. О. Замятин, К. А. Ощепков.

IMG 0536

Сятаняюд маханяю сырап маниенида’’ Г. К. Вальгамова, В. Н. Няруй.

Комментировать Читать полностью

Еся сехэры

2015 по’’ яра иры’’ 27 яля пэвсюмяняӈы. Обскаям’ нюбета нулӈгалва (станция), пихий тецьдада -23, саць мертя. Тюку тадмахана газпромовской поездм тадтикахад ӈэрм’ няна ӈэда еся сехеры’ нюртей мал (Обская — Карская). Тикы еся сехэры Я мал’ яля’ падё’ няӈы пелянанда ӈа, тикы сехэрэвна хойхы мяни’ тер Альбина, Хасавако тадтикахад ирида Ӈаче ӈэдалайдаць’’. Саць сава вади’ еся сехэрэхэна манзарана ненэцие ед ӈэдабтамбива. Маня’’ сиддна’’ вули савовна няӈа’’, пыдо’ падарканандо’ 400кг поездан’ пэмба пирӈадо’ (маня’’ мэвэва’’ 500кг мян.) Тикы пэ’’мына’’ навар’’, ӈамгэри’’, хойхана ӈацекы тохолко мэманда падар’’.

WP 20150327 21 37 35 Pro um

Комментировать Читать полностью

Ӈани′ торова″!

Ямало-Ненецкой автономной округ′ ӈарка хардахад – Салехардахад лаханани’. Тикана тамна сянхав яля мыӈгуни’, серони’ тасламбаӈгуни’. Тикахад иле’’мя ялэни’ падарм’ падыба пэйни’!

IMG 0079

Комментировать Читать полностью

Хоян′ ханавнда ӈавар″

Тюку яля мяни ерв не Альбина ня хоян ханавнда ӈаврадами пэрӈанинзь. Мани мэсь мяни тер ӈани нито тотрев Лабытнанги пэндъяхана тэмдорӈа. Таняна ӈавар мирци. Мани’ тада по’ ямбан ӈаврадми тэмдабининзь. Макароӈ, рис, юр, сакар, сяй, хэлесь, печенье, молока, евэйн пядыбада, хасуй лук… Аля списокн тарана ӈамгэри падвы.Ӈани яляна няньри пэндъяхана тэмда тараӈгу, тада по ямбан 800 нянь тараӈгу. Хойхана иленя ненэця’’ таросяда ӈаво’ вуни тэмдабю’’. Хой илаӈгана тарана ӈамгэрири тэмдаба пэрӈа’’. Хоян’ ханавнда тада по’ ямбан ӈаврани’ мир’’ 30 ёнарӈэ харва.

IMG 0067

 

Комментировать Читать полностью

Сидер си″ивня ӈадьда″

Салехардахана савовна нята няхаюни’ мят’ нултаминзь’. Тикы Марина Лонгортова няби Игорь Новиков. Пыди’ мяти’ сидер’ сихид мар’’ вули савовна ӈади.

IMG 0107

 

IMG 0119

Шайтанка’ яха’ вархана хэхэ’ мядм’ сертаби’’.

IMG 0123

Хардо нимня пирцякая пул’ ниня ӈэда «Факел» ресторан ӈади. Тикы пул Шайтанка яха нимня сертавы, пирдада 50 метра.

Комментировать Читать полностью