Yamal
2015-2016

Ненэй нянэцяӈэ Я мал’ няна невхад иленя ненэця» пыхыдодо’ нюмдеби». Тикы хавна 2015-2016 похона хойхана этнографической экспедиция ӈэӈгу. Нюмда  «Ненэй ненэця″». Проектхана манзарана», тюку сайтм’ манэсарманда хибя» ӈоб’ по’ ёльцянд тыбэрци’ мяд терӈэ ханта». Арктика’ тер» илам’ мюданда манэтадо’.

 

2015 по᾽ саво᾽ иры᾽ 9 яля᾽ хубтахана сюдбя сарёӈэ лададась. Тикы яля ямдана ӈэвадайваць᾽᾽. Ӈацекы᾽᾽ планшетхана мультфилм᾽᾽ мание᾽᾽.

IMG 2109

Тюку яля мани᾽ нерденя ёӈорэй няхар᾽᾽ мяд᾽ ты᾽᾽ манэяни᾽. Нянда᾽᾽ тензебтембими᾽, сеня хабтона᾽᾽ нимы яхадейхат ныкалъянаць᾽᾽. Мал ӈокхандо᾽ ты᾽ саилаха ни ӈа᾽᾽ – 1300 пир. Ёрколава᾽ нерня ты᾽᾽ ванамдамбада᾽᾽. Хасевна᾽᾽ тынзяӈодо᾽ мертя᾽ ӈабт᾽ ни моёкула᾽᾽, ярколаванзь хамеку᾽᾽. Тадта᾽᾽мана маниенара᾽᾽ Мянгча, нянда сырта нюдяко Игорек.

IMG 2105

Ӈэсына᾽᾽ ты᾽᾽, суляко᾽᾽

 

IMG 2210

IMG 2235

IMG 2280

IMG 2286

IMG 2290

Костя Худи суляком᾽ танаби:

IMG 2234

Саво᾽ иры᾽ 10 яляна 20 ӈэсына᾽᾽ ян᾽ палӈаваць᾽᾽. Ненадумдмида тарця᾽᾽ N  69º54'05,5'' E 068º56'34,6''. Нензавна мэвэва᾽᾽ 4.8 км. Тыбэрци᾽᾽ мэць харвобтана ян᾽ тэвына᾽᾽. Сыра тикана Сё᾽ яха᾽ тер илесеты᾽᾽, та᾽ ёльцеӈгана МОП «Ярсалинской»᾽ тер тюковна мюсертеты᾽᾽

IMG 2144

Малкодаюна᾽ хан᾽᾽

IMG 2147

Нум᾽ сёяр᾽᾽:

IMG 2133

IMG 2134

Нерденя ӈамтэд᾽᾽:

IMG 2204

IMG 2215

2015 по᾽ саво᾽ иры᾽ 11 яля᾽ пиркад халям᾽ пэраць пява᾽᾽. Таӈы ёльеӈгана тым вунива хадабю. Учёной᾽᾽ вадана та ненэй ненэця᾽᾽ халяд иле᾽᾽. Халям᾽ пэрця᾽᾽, ӈыдаба᾽᾽ тарем тасла ӈока᾽᾽. Сяманхат хойхана харвобтана халя᾽ тэнзь тикы идюрча, сюмбак еремгаваб тамна савава. Теда тикы халя᾽ тэнзь вуни еребер, сусаван харбилы. Таремгав палкур᾽᾽, пайха᾽᾽, пыри᾽᾽ (хэбидя халя᾽᾽) поӈган᾽ хаӈга᾽᾽. Луци харвобтана пыри ненэця᾽᾽ нидо᾽ тисьде᾽᾽. Тикы халя᾽ тэнз ӈаябэйханда ӈорта ни ӈа, тадӈо ӈэсьӈо нехена сертаба вэва. Ханяӈы еркарахана ӈортахарт ни ӈа. Тиканда пыри вэно᾽ мэӈэ тари та мась.

Ӈэсына᾽ хасава᾽᾽ мякадана 6,5 км᾽ тяхана ӈэда тон᾽ поӈгдо᾽ пядыби᾽. Хойхана ӈэда хуркари ид᾽ елар᾽᾽ ненэй нюмна нюмдевы ӈэсеты᾽᾽. Тюку тоӈэм᾽ синдтет᾽ толха ӈэванда нид «восьмеркаӈэ» ӈэсына᾽ тер᾽᾽ «восьмеркаӈэ» нюмдебидо᾽.

IMG 2272

Малкудина᾽᾽ таминдо᾽ ватакуртаӈэ тара᾽᾽. Поӈгди᾽ манэманзь ӈэдалё хэсьтыхы᾽, тон тэвмахаданди резиновой ӈанона ватако пэсьтыхы, ханяӈэхэна поӈга᾽᾽ нензей ян᾽ пядсетыди᾽. Пыри᾽᾽ сыран᾽ хаебиди᾽, ненэй халэди᾽ мяд᾽ няю тэврамбиди᾽. Ӈопой ватавахана поӈган᾽ 30 кг пир ереберӈа᾽᾽, соходо идюрця᾽᾽. Мяд᾽ няна халэна᾽᾽ няхарӈ᾽ ян᾽ тярпада᾽᾽. Не᾽᾽ тикыдо᾽ сянпой сявамбидо᾽, хырабидо᾽. Тарем сертамахад ӈаябадӈэ ӈоръядо᾽, вудумдидо᾽ сэротамбидо᾽, пиримпидо᾽.

ККостя и Александр подвязывают сети: Костяха᾽ Александраха᾽ поӈгамди᾽ сяропихи᾽:

IMG 2136

IMG 2140

Тюку яханана᾽᾽ мале сянхав яля ӈэӈгува᾽᾽. Тюку яхадана нябимдей ямдавахана Морды яхам᾽ мадаӈгува (я᾽ падаркана яха᾽ нюм᾽ сидя вадаха᾽ ӈобкана падыхы᾽). Тикы Ямал᾽ няна, недана᾽ ниня ёльце ӈарка, сата яха. Хасевна᾽᾽ тикым᾽ тоянанаӈэ толабидо᾽, итя᾽ пирадм᾽ етри вэдепидо᾽. Не᾽᾽ ханодо᾽ савовна мэйрамби᾽᾽.

Тюку ялэ᾽ пиркад не᾽᾽ надорць пэяд᾽᾽, тецьдаха мэмтадамдо᾽ сертаби᾽᾽. Манзаидо᾽ ёльцемяхадандо᾽ сянпой надорць ӈамтаӈга᾽᾽. Тасий тадта᾽᾽мана ямданава᾽᾽: мядона᾽᾽ хавравы᾽᾽, ханона᾽᾽ вэӈгалавы᾽᾽, нина᾽᾽ тыдо᾽ ӈате᾽᾽, Аля надорӈа:

IMG 2044

IMG 2046

Ватаӈгова᾽,  малкова᾽ ха᾽᾽авна хасава та мэванда ӈани манзаидо᾽ ӈока᾽᾽: тынзя паӈгалпава, хано, тюрдо мимбава. Тасий тадта᾽᾽мана Ярик тынзя᾽ хобам᾽ тырабтамби:

IMG 2121

IMG 2122

Ярик тюрм᾽ сябарпи, Мянгча нянда манзарабцом᾽ ханзерпи:

IMG 2125

IMG 2127

Костя' нися (Савали Подович) ханм᾽ сертаби:

IMG 2128

" Ямал - нюна᾽ я" Ассоциация᾽ вице-президент  Сергей Худи᾽ комментарий :

Тев᾽ ёльцеӈгана сэред᾽ ненянг᾽᾽ ӈадиберӈа᾽᾽, вули тянё᾽᾽, тирмамдо ᾽ хибяхарт нида  хамедамбю. хаер᾽᾽ яляна ты᾽᾽ ӈобкана мандалы᾽᾽, тикы малкурта ненэцяӈгана сава. Хаморта таредо᾽ ты᾽᾽ неняӈгаӈэ, пилёӈэ пэръядо᾽, ӈадьбято᾽ ӈобкана ядерӈа᾽᾽. Епдяхана мандалавандо᾽ нид сидя хэвхэмдо᾽ ядемтамбидо᾽, тикад неняӈг᾽᾽ тю᾽᾽умна тирӈа᾽᾽. Пилё᾽᾽ ӈани иӈудуӈа᾽᾽, тым᾽ ӈыльняд хахаельцембидо᾽.

Добавить комментарий

Имя
E-mail
Телефон
Тема
Комментарий
Оценка
Показать другое число
Контрольное число*